7 Eylül Dünya Duchenne Farkındalık Günü
7 Eylül Dünya Duchenne Farkındalık Günü, halkı Duchenne müsküler distrofisi hakkında farkındalığını artırmak amacıyla adanmış bir gündür.
Duchenne müsküler distrofisi (DMD, OMIM 310200), dünya genelinde her 5000 erkek doğumundan birini etkileyen en yaygın nöromüsküler hastalıktır (1,3). Bu hastalık, X kromozomundaki distrofin genindeki mutasyonlardan kaynaklanmaktadır (2). DMD’nin belirtileri genellikle 2-3 yaşlarında başlamaktadır. Hastalık ilerledikçe kas dokusu ve fonksiyonları yavaş yavaş kaybolmaktadır; bu durum, yaklaşık 12 yaşında tekerlekli sandalyeye bağımlılığa, 20 yaş civarında yardımcı ventilasyon gereksinimine ve genellikle yaşamın üçüncü veya dördüncü on yılında erken ölüme neden olmaktadır (3).
DMD’nin şüphesi durumunda ilk yapılması gereken test, kanda kreatin kinaz (CK) düzeyini ölçmektir. DMD’li bireylerde CK seviyeleri genellikle normalin 10-20 katı, hatta bazen 50-200 katı kadar yüksek olabilmektedir (4). Moleküler genetik testler, DMD tanısın temelini oluşturmaktadır. Bu genetik testlerin doğru yorumlanması, çocuğun ve aile bireylerinin hastalıktan nasıl etkileneceği konusunda bilgi edinilmesi açısından büyük önem taşımaktadır ve bu nedenle testlerin bir genetik danışman tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir (5).
Hasta bakımı ve hastalık yönetimindeki gelişmeler, DMD hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilmektedir. Ancak mevcut tedaviler, erken ölüme yol açan amansız kas dokusu ve fonksiyon kaybını durduramamaktadır. DMD için etkili tedavilerin geliştirilmesi amacıyla araştırmalar devam etmektedir. Gen ekleme, ekzon atlama, kodon okumasını durdurma ve genom düzenleme gibi terapiler, kısmen işlevsel distrofin proteininin üretimini artırabilmektedir. Ayrıca, bazı terapötik yaklaşımlar, DMD’nin patogenezinde yer alan biyolojik yolları hedefleyerek kas fonksiyonunu ve kalitesini iyileştirmeyi amaçlamaktadır (6).
Kaynaklar
1. Chung J., Smith A.L., Hughes S.C., Niizawa G., Abdel-Hamid H.Z., Naylor E.W., Hughes T., Clemens P.R. 20-year Follow-up of newborn screening for patients with muscular dystrophy. Muscle Nerve. 2015 doi: 10.1002/mus.24880.
2. Hoffman E.P., Brown R.H., Jr., Kunkel L.M. Dystrophin: The protein product of the Duchenne muscular dystrophy locus. Cell. 1987;51:919–928. doi: 10.1016/0092-8674(87)90579-4.
3. Emery, A. E. The muscular dystrophies. Lancet 359, 687–695 (2002).
4. Darras BT, Menache-Starobinski CC, Hinton V, Kunkel LM. Dystrophinopathies. Chapter 30. In: BT Darras, H Jones, M Ryan, DC De Vivo, eds. Neuromuscular Disorders of Infancy, Childhood, and Adolescence A Clinicians Approach, 2nd edn. London: Elsevier, 2015; 551– 592
5. Laing NG, Davis MR, Bayley K, Fletcher S, Wilton SD. Molecular diagnosis of duchenne muscular dystrophy: past, present and future in relation to implementing therapies. Clin. Biochem. Rev. 2011; 32: 129–134.
6. Verhaart, EC, Aartsma-Rus, A. Therapeutic developments for Duchenne muscular dystrophy. Nature Reviews Neurology volume 15, pages373–386 (2019