21 Eylül Dünya Alzheimer Günü

Medigen_Slider_Tasarimi_1200X250_2021

  • 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü

    21 Eylül tarihi Dünya Alzheimer Günü olarak bilinmektedir. Dünya Alzheimer Günü, demans hakkında farkındalık yaratmak, eğitmek, desteği teşvik etmek ve demansın gizemini ortadan kaldırmak için küresel bir fırsattır.

    Alzheimer hastalığı (AH), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından küresel bir halk sağlığı önceliği olarak kabul edilmektedir (1). Bu yüzyılın en pahalı, ölümcül ve yük getiren hastalıklarından biri haline gelmektedir (3). Alzheimer hastalığı demansın ana nedenidir ve demas vakalrının %60-70’ine oluşturmaktadır (4). Alzheimer hastalığı, nöritik plaklar ve nörofibriler yumaklar ile karakterize yavaş ilerleyen nörodejeneratif bir hastalık olarak tanımlanabilmektedir (2-3).

    DSÖ’nün yayınladığı ‘demansa halk sağlığı yanıtına ilişkin küresel durum raporuna’ göre, 55 milyondan fazla insanın (kadınların %8,1’i ve 65 yaş üstü erkeklerin %5,4’ü) demansla yaşadığını tahmin edilmektedir. Bu sayının 2030’da 78 milyona, 2050’de 139 milyona çıkacağı ön görülmektedir (5). Günümüzde Türkiye’de 300 bin civarında AH olduğu düşünülmektedir (6).

    AH, artan yaş, genetik faktörler, kafa yaralanmaları, damar hastalıkları, enfeksiyonlar ve çevresel faktörler (ağır metaller, eser metaller ve diğerleri) gibi çeşitli risk faktörleriyle ilişkili çok faktörlü bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Bu nedenlerden dolayı her kişiyi farklı şekilde etkilemektedir (7,8). AH vakalarının %70’i genetik faktörlerle ilgilidir ve Amiloid öncü protein (APP), Presenilin-1 (PSEN-1), Presenilin-2 gibi baskın genlerdeki mutasyonlar (PSEN-2), apolipoprotein E (ApoE) gibi genler ile ilişkilidir (9,10).

    AH en yaygın durumu, epizodik hafızaya odaklanan sinsi, ilerleyici sorunlardır. Semptomların tümü, herhangi bir sistemik veya beyin hastalığı olmaksızın 40-90 yaşlarında başlayabilmektedir. AH başlangıç aşamasında unutkanlık, zaman kavramı kaybı ve tanıdık yerlerde kaybolma yaygın semptomlarla başlamaktadır. Hastalık ilerleyen aşama da son unutkanlık seviyesinin artması, kafası karışıklığı, iletişim sıkıntıları, kişisel bakım konusunda yardıma ihtiyaç duyulması, davranış değişiklikleri yaşanmaktadır. Hastalığın geç aşama da öz bakım ihtiyacı, ciddi hafıza bozuklukları, yürümekte zorluk çekmek, saldırgan davranış değişiklikleri yaşanmaktadır (5).

    AH olduğundan şüphelenilen bir hasta, nörolojik muayene, nöronlar için manyetik rezonans görüntüleme (MRG), kan testleri (B12 vitamini gibi laboratuvar incelemeleri) ve hastaların tıbbi ve aile öyküsünün yanı sıra diğer testleri içeren çeşitli testlerden geçmelidir (11).

    Alzheimer hastalığının kesin tedavisi henüz olmamakla birlikte süreci yavaşlatmak ve bazı belirtilerin şiddetini azaltmak için ilaç ve ilaç dışı seçenekler bulunmaktadır. Şu an itibariyle, kolinesteraz enzimi inhibitörleri ve N –metil-D- aspartat (NMDA) reseptör antagonistleri dahil olmak üzere AH’yi tedavi etmek için onaylanmış yalnızca iki ilaç sınıfı bulunmaktadır. İlaç dışı tedaviler; gen tedavisi, teranostikler, immünoterapi, peptidomimetrikler, mental şelatörler, probiyotikler, prebiyotikler ve egzersizleri içermektedir (12-15)

     

     

     

     

    Kaynaklar

    1. Lane CA., Hardy J., Schott JM. Alzheimer’s disease. European Journal of Neurology 2018, 25:59–70

    2. De-Paula V.J., Radanovic M., Diniz B.S., Forlenza O.V. Alzheimer’s disease. Sub-Cell. Biochem. 2012; 65:329–352. doi: 10.1007/978-94-007-5416-4_14.

    3. Alzheimer Europe. Dementia in Europe Yearbook 2019: estimating the prevalence of dementia in Europe. 2020.

    https://www.alzheimereurope.org/content/download/195515/1457520/file/FINAL%2005707%20Alzheimer%20Europe%20yearbook%202019.pdf (accessed Jan 24, 2021). [Ref list]

    4. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia 5. https://www.who.int/news/item/02-09-2021-world-failing-to-address-dementia-challenge 6. https://www.noroloji.org.tr/menu/94/alzheimer-hastaligi.

    7. Armstrong R.A. Risk factors for Alzheimer’s disease. Folia Neuropathol. 2019; 57:87–105.

    8. Anand P., Singh B. A review on cholinesterase inhibitors for Alzheimer’s disease. Arch. Pharmacal Res. 2013; 36:375–399.

    9. Van Cauwenberghe C., Van Broeckhoven C., Sleegers K. The genetic landscape of Alzheimer disease: Clinical implications and perspectives. Genet. Med. Off. J. Am. Coll. Med Genet. 2016; 18:421–430.

    10. Khanahmadi M., Farhud D.D., Malmir M. Genetic of Alzheimer’s disease: A narrative review article. Iran. J. Public Health. 2015; 44:892–901.

    11. Schachter A.S., Davis K.L. Alzheimer’s disease. Dialogues Clin. Neurosci. 2000; 2:91–100.

    12. Singh R., Sadiq N.M. StatPearls. StatPearls Publishing; Treasure Island, FL, USA: 2020. [(accessed on 8 December 2020)].

    13. Eldufani J., Blaise G. The role of acetylcholinesterase inhibitors such as neostigmine and rivastigmine on chronic pain and cognitive function in aging: A review of recent clinical applications. Alzheimers Dement. 2019; 5:175–183.

    14. Sharma K. Cholinesterase inhibitors as Alzheimer’s therapeutics (Review) Mol. Med. Rep. 2019; 20:1479–1487.

    15. Khan S., Barve K. H., Kumar M.S. Recent Advancements in Pathogenesis, Diagnostics and Treatment of Alzheimer’s Disease. Current Neuropharmacology, 2020, 18, 1106-1125